تاثیر شاخص های چند بعدی (دو بعدی و سه بعدی) بر روی شرایط دمای شهر

در این جلسه آقای دکتر سید صدرالدین علوی پناه از دانشکده جغرافیای دانشگاه هومبولت برلین در آلمان به بررسی نتایج منتج شده از رساله دکتری خود با عنوان "تاثیر شاخص های چند بعدی (دو بعدی و سه بعدی) بر روی دمای شهر" پرداختند. ایشان  هدف از این پژوهش را بررسی چگونگی تاثیر ساختارهای دو بعدی و سه بعدی بر روی شرایط دمایی شهر، به خصوص ایجاد و شکل گیری گرمایی حرارتی، را بیان کردند. در ادامه  دکتر علوی پناه اظهار کردند : تحقیقات گذشتگان نشان میدهد جایگزینی بافت های طبیعی با زیرساخت های انسان ساخت، رنگ تیره این زیرساخت ها، نبود پوشش گیاهی کافی در شهر، عدم تبخیر و تعرق در شهرها و غیره از جمله عوامل موثر در تشکیل و شکل گیری جزایر گرمایی در شهر ها می شود. ایشان برای اطلاع اساتید و دانشجویان حاضر در این نشست از آخرین وضعیت مطالعات انجام یافته در دنیا در خصوص تاثیر ساختار شهر بر دمای هوا ، توضیحاتی را از نتایج مرور نظام مند خود در این پژوهش ارائه کردند. ایشان با بررسی سه هزار مقاله موجود و مطالعه نظامند 289 مقاله شاخص های سه بعدی را بعنوان شاخص هایی موثر در تعیین دمای شهر در ژورنال های معتبر بین المللی چاپ کردند.  همچنین ایشان درخصوص چرایی انتخاب شهر یزد بعنوان شهر مورد مطالعه خود توضیح دادند که شهر یزد بدلیل موقعیت جغرافیایی این شهر و کنار همگیری بافت قدیمی و جدید شهر با تفاوت در ساختار فضایی اشان، تراکم، نوع مصالح و معماری متفاوت شهری مناسب و جالب برای انجام این پژوهش بوده است . در ادامه ایشان بیان کردند که در پدیده ی جزایر گرمایی غالبا مراکز شهری شاهد دمای بالاتری نسبت به اطراف شهر هستند. این پدیده را می توان به دو صورت مطالعه مود. استفاده از داده های سنجنده های ماهواره ایی به منظور محاسبه دمای سطحی و اندازه گیری دمای هوا. در بررسی پدیده جزایر گرمایی شهر یزد حاکی از وارونگی این پدیده دارد. به عبارت دیگر دمای شهر یزد خنک تر از دمای اطراف شهر می باشد. از طرفی ، عواملی چون وجود پوشش گیاهی در شهرها و وجود سایه از جمله عوامل موثر در خنکتر بودن دمای شهر یزد نسب به دمای اطراف هستند. از طرف دیگر بدلیل نوع و جنس خاک و شرایط اقلیمی اطراف شهر، با دریافت نور خورشید دما به سرعت بالا می رود. ایشان دمای شهر یزد را به دو روش اندازه گیری کردند: دمای بیرونی (outdoor temperature) با استفاده از سنجنده حرارتی لندست 8 و اندازه گیری دمای درونی شاختمان ها (indoor temperature) با استفاده از دماسنج های الکترونیکی (temperature data logger). اندازه گیری دمای بیرونی (با استفاده از داده های ماهواره ایی) در بافت قدیم از بافت جدید بالاتر می باشد، در حالی که اندازه گیری دمای درونی ساختمان ها (با استفاده از دماسنجهای الکترونیکی) حکایت از خنکی دمای درونی ساختمان های بافت قدیم نسبت به بافت جدید دارد. ایشان با تحلیل این مسئله به چرایی الگوی دمای بیرونی و درونی پرداختند و تاثیر ساختار هندسی و فضایی شهر بر شکل گیری دمای شهر را بررسی نمودند. نتایج تحقیقات ایشان نشان میدهد بافت های سنتی نوعی سازگاری مردم با آب و هوای گرم آن منطقه است و بایستی  در مقوله شهرسازی و توسعه و بازسازی شهر ها به موضوع تاب آوری و سازگاری توجه ویژه شود و نبایستی سازگاری هایی که  به مرور زمان در شهر ها ایجاد شد نادیده گرفته شود .